Na de voltooiing van zijn romancyclus 'Les Thibault' in 1940 zocht de Franse schrijver (1881-1958) naar een opzet waarin hij al zijn ideeën uiteen kon zetten en tegelijk een verhaal kon vertellen. Voor dit 'geestelijk testament' koos hij als alter ego de fictieve luitenant-kolonel Maumort, in wiens herinneringen hij alles kwijt zou kunnen: autobiografische gegevens, observaties van tijdgenoten, brede schildering van het politieke en sociale leven. Het project kwam door scrupules en de al te ambitieuze opzet nooit tot een einde en zou pas in 1983 postuum worden gepubliceerd. Zo goed als voltooid waren de beschrijvingen van de jeugd, adolescentie en studententijd, waarin met name op de seksuele ontwikkeling gedetailleerd werd ingegaan. Vanaf de beginjaren in het leger bleef het bij summiere aanwijzingen en zou de lezer verder in het duister tasten zonder de overvloedige documentatie in brief- en dagboekvorm die Martin du Gard achterliet in een befaamde zwarte doos met zeventig mappen. Zo bestaat dit werk feitelijk uit twee gedeelten: de ontwikkelingsgeschiedenis van een jonge aristocraat rond 1900, en in maximes of korte observaties gegoten ideeën voor het vervolg. Meesterwerk in de traditie van Montaigne, Stendhal en Flaubert in een uitstekende vertaling.