De Historische Stadsatlas NL vertelt het verhaal van de duizendjarige ontwikkeling van de Nederlandse steden. Kaartmannetjes Martin Berendse en Paul Brood haalden in de archieven en musea de mooiste kaarten, tekeningen en schilderijen naar boven om de geschiedenis van de Nederlandse stad te laten zien. Zonneklaar is dat de stad in ons land het altijd voor het zeggen heeft gehad ? en eigenlijk is dat nog steeds zo.

De oudste steden liggen aan het water. Na 1200 groeit het aantal steden explosief. Omstreeks 1400 zijn er op het huidige Nederlandse grondgebied ruim 150 steden. Zij zijn de economische en culturele motor van ons land en vormen de knooppunten voor de handel over zee naar Scandinavie en Noord-Duitsland (Hanze), naar Engeland en Frankrijk. Minstens zo belangrijk is de rivierhandel met het Rijnland en Vlaanderen. Hoogtepunt is de zeventiende eeuw, waarin de steden van de Republiek vooraan gaan in de internationale handel.

In de achttiende en het begin van de negentiende eeuw raken steden in verval, maar vanaf ongeveer 1850 bloeien ze weer op en jagen ze vernieuwing en modernisering aan. Dankzij de opkomende industrialisatie in die periode neemt ook in het zuiden en oosten de verstedelijking toe.

De functie van de steden verandert geleidelijk. Was menig stad in de negentiende eeuw een vuile, stinkende plaats waar de arbeiders naast de fabriek woonden, de toenemende hygiene en nieuwe inzichten in stedenbouw brengen daarin verandering. Ook na de Tweede Wereldoorlog zet de verstedelijking door, maar veel meer gespreid dan voor de oorlog. De huidige 100.000+ steden zijn deels oude steden, maar er zijn ook nieuwe bij. Oude steden zijn bijvoorbeeld Amsterdam, Rotterdam, Groningen en Nijmegen, jongere steden onder andere Ede, Alphen aan den Rijn en Emmen.

Feitelijk wordt een groot deel van Nederland bedekt door stedelijk gebied. Buitenlandse toeristen zitten er niet ver naast als ze het kleine Nederland Singapore aan de Noordzee noemen. Van buitenaf is ons land een haast aaneengesloten stedelijke gebied met mooie parken en grachten. Nederland is een stedenland.